Lig naar zit

Verplaatsen van lig naar zit, hoe doe ik het juist?

Afhankelijk van de mogelijkheden en de mate van activiteit van de zorgvrager zal er veel of weinig ondersteuning nodig zijn. Gebruik de Praktijkrichtlijnen Fysieke Belasting om te bepalen of de regels overschreden worden.

Voorbereiden

  • Kies een methode voor de uitvoering van de transfer van lig naar langzit in bed of zit op de bedrand.
    • Beoordeel of de hulp die gegeven wordt de grenzen van aanvaardbare fysieke belasting overschrijdt. De Tilschijf en de Praktijkregels kunnen hierbij hulpzaam zijn.
    • Als de belasting voor de zorgverlener bij deze transfer de grens van aanvaardbare belasting overschrijdt en zeker wanneer de zorgvrager na de transfer naar de bedrand niet zelfstandig op de bedrand kan blijven zitten, dan zal men de transfer met behulp van een passieve tillift uit moeten voeren.
    • Maak de keuze maken voor een verrijdbare passieve lift of een plafondliftsysteem. Meestal wordt er voor een plafondlift gekozen als de ruimte rond bed beperkt is of als de ondergrond het rijden met (til)hulpmiddelen beperkt zoals vloerbedekking of een onregelmatige ondergrond.
    • Zorgvragers die geringe hulp nodig hebben bij de transfer van lig naar zit, kunnen met behulp van een manuele transfer techniek naar zit op de rand van het bed gebracht worden.
    • Als het bed van de zorgvrager beschikt over een elektrisch bedienbare rugverstelling dan kan deze voorziening ingezet worden voor de transfer van lig naar langzit in bed. Vanuit deze houding kan de zorgvrager dan naar zit op de rand van het bed gebracht worden. Ook andere kleine hulpmiddelen kunnen de zorgvrager daarbij helpen (papegaai, touwladdertje, zit/sta beugel).
  • Maak ruimte in het werkgebied om in een goede positie te kunnen staan.
  • Maak ruimte voor verdere benodigdheden (bijvoorbeeld actieve lift voor transfer uit bed, rolstoel e.d.) en zet deze binnen handbereik.
  • Zet het bed op de juiste hoogte (op werkhoogte als ondersteuning nodig is, anders op de zorgvrager aangepast).
  • Zet pantoffels of schoenen klaar of doe ze al op bed aan (denk aan ongunstige werkhoudingen).
  • Zet het bed plat en verwijder hoofdkussens (indien meer dan één.)

Uitvoeren manuele transfer

  • Vertel de zorgvrager wat er gaat gebeuren en hoe hij kan helpen.
  • Vraag de zorgvrager naar u toe te kantelen en help als hij dat niet zelfstandig kan (zie kantelen).
  • Vraag de zorgvrager de benen (been voor been) dicht op de rand van het bed of al buiten het bed te brengen.
  • Ondersteun indien nodig.
  • Vraag de zorgvrager zich met behulp van elleboog en handen op te drukken tot zit of gebruik hiervoor het elektrisch verstelbare hoofdeinde van het bed.
  • Geef de zorgvrager de gelegenheid goed in balans te komen.
  • Zet, indien nodig, het bed op de hoogte van de zorgvrager (voeten op de vloer).

Uitvoeren transfer met een passieve tillift


Stap 1: Voorbereiden

  • Laat de zorgvrager iets naar voren buigen of help hem/haar hierbij. Breng de tilband achter de rug aan.(Zie ook diavoorstelling)
  • Ga na of het hoofddeel ongeveer goed uitkomt bij het hoofd. Zorg dat ook de onderkant van de rug zoveel mogelijk bedekt is.
  • Nu trekt u de beenslips van de sling/tilband rustig en geleidelijk eerst naar beneden in de hoek van de stoel en dan onder de dijen van de zorgvrager langs en tussen de benen door, zodat ze vervolgens tussen de benen aan de tillift aangehaakt of geklikt kunnen worden.
  • Ga niet rukken of trekken: dat is erg belastend voor uw handen of polsen. Het kan handig zijn de zorgvrager te vragen een beetje te wiebelen op zijn billen, zodat u er wat makkelijker bij kunt (‘hammengang’ of ‘billenwandel’).
  • Zet de tillift in een lage stand, zet de benen van de tillift wijd, zodat u om de (rol)stoel heen kunt rijden.
  • Blijf het laatste stukje tussen zorgvrager en de tillift: dat is minder beangstigend voor de zorgvrager.
  • Haak nu eerst de clips van het schouderdeel van de tilband aan. Trek daarbij niet. Als het zwaar is, verstel dan het juk van de lift iets, zodat de clips makkelijk aan te haken zijn.
  • Haak ook eerst de clips of lussen aan die zich aan de andere zijde van het lichaam bevinden en dan pas de clips die dicht bij u zitten: dat is lichter voor uzelf.
  • Haak nu de clips van de beenslips aan, en kantel daarbij zo nodig het juk een beetje, zodat u ook nu niet hoeft te trekken. Ook kan het hele juk iets laten zakken of stijgen. Let er steeds goed op dat het juk niet tegen de zorgvrager aankomt.
  • Let op ! Mocht het nog te strak of te zwaar zijn, dan is er iets mis met de sling of de lift: kaart dit aan en (laat) er wat aan doen. De maat van de sling kan bijvoorbeeld verkeerd zijn.
  • Zet de tillift zo nodig op de rem.

Stap 2: Handelen

  • Blijf bij de zorgvrager staan, geef aan dat de beweging gaat beginnen en houd goed oogcontact.
  • Laat de tillift iets omhoog komen en controleer of de clips goed zitten, de sling prettig zit en of de zorgvrager zich prettig voelt. Leg eventueel de beenslips of de doek van de sling gladder, comfortabeler of veiliger om de zorgvrager. (Zie ook diavoorstelling)
  • Laat de tillift nu verder omhoog komen. Het hoeft niet zo hoog: dat is niet prettig voor de zorgvrager en het rijdt minder makkelijk.
  • Kantel de zorgvrager iets achterover door het tiljuk te verstellen. Het hoofd van de zorgvrager rust nu op de hoofdsteun en het gewicht van de romp wordt meer verdeeld over het rugdeel van de sling. Dit is comfortabeler voor de zorgvrager omdat er nu minder druk van de beenslips op de dijen van de zorgvrager komt.
  • Verrijd de tillift rustig door uw lichaamsgewicht te gebruiken.

Stap 3: Afronden

  • Rijd de tillift naar bed (of stoel) en laat de tillift zakken. Houd goed oogcontact met de zorgvrager.
    • Bed: zorg dat de zorgvrager goed (niet te hoog of te ver naar het voeteneind) op het bed komt. Als dit niet het geval is, moet u daarna de zorgvrager bijvoorbeeld weer hoger op bed tillen. (Zie ook diavoorstelling)
    • Stoel: zorg dat de zorgvrager goed achterin de (rol)stoel komt en beweeg daartoe het handvat van het juk rustig naar beneden. Als u dit goed doet hoeft u geen verdere til- of sjorhandelingen uit te voeren: zoals hogerop in de stoel tillen.
  • Maak eerst de clips van de beenslips los en daarna de clips van het schouderdeel. Pas op dat het juk niet het hoofd van de zorgvrager raakt.
    • Op het bed kantelt u de zorgvrager, waarna u de tilband achter de rug van de zorgvrager vouwt. De zorgvrager kantelt terug op de rug en via de andere zijde kunt u nu de tilband verwijderen
    • In een stoel kunt u nu de tilband verwijderen door de beenslips rustig en geleidelijk naar de hoeken van de stoel weg te trekken en vervolgens de hele sling/tilband langs de rug omhoog weg te halen.

Afronden

  • Overtuig u er van dat de zorgvrager in een stabiele en comfortabele positie zit voordat u iets anders gaat doen.
  • Evalueer de handeling. Als de situatie zodanig verandert dat de praktijkregels overschreden (dreigen te) worden, kies dan opnieuw voor de meest geschikte methode en hulpmiddelen en bekijk de nodige aanpassingen in de werkomgeving.